Overzicht verhalen

Met al het water in Kaag en Braassem is niet alles even makkelijk bereikbaar. Om fietsers en voetgangers niet kilometers door de polders te sturen, worden op diverse punten veerpontjes ingezet. Dat is in de meeste gevallen vooral erg handig.

Al 22 jaar is Ruud Bax molenaar van de Hoogmadesche Molen, ook wel bekend als ‘de Heerlijkheid’ te Hoogmade, een wipmolen uit 1897. Hij is er vaak te vinden. Ik tref hem aan, bezig met het opnieuw in de witte verf zetten van de paaltjes rondom de molen.

‘De molen staat te teuten.’ Molenaar Hans Lippens kijkt uit het raam van zijn woonkamer naar de traag draaiende wieken. ‘Het scheprad draait altijd mee. Ik haal ‘m niet uit zijn werk.’ Hans legt uit dat het uitslaan van de kammen, die ervoor zorgen dat het scheprad met de molenas is verbonden, niet het werk is. ‘Het opnieuw inslaan is het probleem.’ De houten kammen zetten uit en zijn dan nauwelijks meer terug te monteren. Daarom maalt de molen altijd als er wind staat.

Kinderdijk heeft veel molens. Maar gemeente Kaag en Braassem heeft er meer; twintig om precies te zijn. Eén daarvan is de Kalkmolen langs de Doespolderweg in Hoogmade. Arie Driesprong is de trotse molenaar van deze wipmolen en ontvangt graag mensen. ‘De koffie en thee staat klaar voor iedereen die de molen wil bekijken. Dit kan op woensdag en zaterdag en als de wieken draaien.’

In de polder was het hard werken en in slechte tijden armoe troef. In de crisisjaren (1935) bezocht Prinses Juliana de Veense veiling. Een kweker zei: ‘Hoogheid, zeg maar tegen uw moeder dat het hier klote is en dat het klote zal blijven ook.’

Vanaf 1880 werden hier tulpenbollen gekweekt. In 1927 werden de eerste bollen voor de bloemenproductie geplant. Kwekers wilden in de winter – als er geen groente groeide - ook wat verdienen. Het was de start van een bloeiende bedrijfstak.

In 1632 werd de polder omkaderd vanwege wateroverlast van de Braassem. Er werden vier houten sluizen aangelegd voor waterregulering en ontsluiting. Dit is de enige sluis die er nog is. Hij stamt uit 1897 en verving de eerste, houten sluis.

Dit is de enige polder in de gemeente waar het veen nooit afgegraven is voor turf. Door de (sluis)verbinding met het meer is de grond vochtig en warm: gewassen groeien hier sneller dan elders. Ook kwam er voldoende turf uit andere polders.

In 1912 bouwde kwekerscoöperatie Eendracht Maakt Macht een veilinggebouw. Kwekers brachten hun producten varend voor de klok en de tribune met handelaren. Het gebouw is deels bewaard gebleven en huisvest nu restaurant Wagenaar.

De polder ligt 80 centimeter lager dan het Braassemermeer. Vanaf 1924 wordt de polder bemalen door een mechanisch gemaal, daarvoor door de Moppemolen en de molen Meerkreuk. De Moppemolen maalt nog steeds, de Meerkreuk is gesloopt.

Al in de middeleeuwen bevolkten tuinders deze polder. Ze waren zelfvoorzienend. Ze hielden geiten en kippen en kweekten bewaargroenten, zoals erwten en bonen. Vanaf 1830 breidden zij hun groenteproductie uit voor de verkoop.

Deze poel heet het Armewater. Vroeger lag hier land dat eigendom was van ‘de armen van Roelofarendsveen’. Zij hadden geen geld om de oevers te onderhouden: het veen brokkelde af. Het Armeland werd Armewater, waaraan nu ‘rijken’ wonen.